شناخت قطعات گوناگون خودرو و آشنایی با کاربرد هر یک و نحوه عملکردشان می تواند در استفاده صحیح و نگهداری بهتر از آنها بسیار کار آمد باشد. همچنین وقتی که علم لازم درباره‌ی این قطعات را داشته باشیم، توانایی این را داریم که مشکلات مختلف را به درستی عیب یابی کنیم. این عمل منجر به جلوگیری از تلف شدن وقت و هزینه می‌شود. اگر شما هم علاقمند به آشنایی با قطعات خودرو هستید، پیشنهاد می کنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
دینام خودرو نوعی قطعه در خودرو است که، انرژی الکتریکی را تولید و آن را برای ذخیره کردن و همچنین فعالیت بخش‌های گوناگون برقی به باتری انتقال می‌دهد. باتری نیروی محرکه خود را از تسمه تایم می گیرد. بنابراین اگر دینام نباشد، باتری خودرو کارایی لازم را نخواهد داشت. در واقع، دینام منبع اصلی تولید برق در خودرو است. این قطعه در اتومبیل های جدید آلترناتور نامیده می شود. استاتور، روتور، آفتامات و دیود اجزای اساسی دینام خودرو هستند.
باتری خودرو یکی از مهمترین قطعاتی است که وظیفه ذخیره و انتقال انرژی الکتریکی را بر عهده دارد. انرژی الکتریکی تولید شده توسط دینام به باتری منتقل شده و باتری آن را به سایر بخش های سیستم برقی خودرو مانند چراغ ها، استارت، سیستم صوتی و … انتقال می‌دهد. همچنین باتری با ذخیره انرژی در زمان هایی که ماشین خاموش است و دینام کار نمی‌کند برق مورد نیاز را فراهم می کند.
موتور ماشین یک مجموعه‌ی منتظم و پیچیده است که از قطعات مختلف تشکیل شده است. این نوع قطعات به صورت هماهنگ و منظم با یکدیگر کار می‌کنند و منجر به حرکت خودرو می‌شوند. هر چقدر هماهنگی ما بین اجزای موتور بیشتر باشد راندمان و بازدهی موتور نیز به همین سبب بالاتر میرود. در مقابل، اگر برای هر یک از قطعات مشکلی به وجود بیاید و قطعات دچار ایراد بشوند، عملکرد بقیه اجزا نیز تحت اثر منفی قرار میگیرد و به طور کلی باعث آسیب زدن به موتور و در نهایت روشن نشدن یا حرکت نکردن خودرو می‌شود.
سیلندر به عنوان هسته اصلی و مرکزی موتور خودرو معروف است که جرقه زنی و احتراق خودرو در آن صورت میگیرد. درون فضای استوانه‌ای شکل سیلندر پیستون‌ها حرکت می کند و منجر به فعال شدن موتور و در نتیجه حرکت کردن خودرو می‌شوند. قسمت داخلی سیلندر برای کاهش اصطکاک، جلوگیری از اتلاف انرژی و ممانعت از نشت هوا و روغن آب بندی شده است. دیواره سیلندر از جنس آلومینیوم یا چدن ساخته شده که مقاومت بالایی دارد. تعداد سیلندر در خودروهای مختلف تفاوت دارد که به صورت آرایش خطی، زاویه دار و یا خورجینی کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.
در قسمت بالایی سیلندر قطعه‌ای بسیار پراهمیت از جنس آلومینیوم قرار دارد که به نام سر سیلندر شناخته می‌شود. سر سیلندر از میزان تحمل مشخصی برخوردار بوده و در صورتی که فشار بیش از حد به آن وارد شود، دچار خرابی می‌شود که در نتیجه به موتور آسیب می‌زند. به طور خلاصه و کلی سر سیلندر به سه دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از: سر سیلندر تکی با سرمایش آبی، سر سیلندر تکی با سرمایش هوا و سر سیلندر چند تایی.
واشر سر سیلندر قطعه‌ای است که برای عایق بندی سر سیلندر و بلوک سیلندر استفاده می‌شود. این قطعه بلوک سیلندر و سیلندر را به یکدیگر متصل میکند و بازدارنده‌ی از ورود و نشت آب و روغن می‌شود. ترکیب آب و روغن در موتور خطرناک‌ترین مشکلی است که می‌تواند صدمه زدن جدی به خودرو شود. برای ساخت این قطعه از فولاد نسوز و باکیفیت استفاده می شود که از طراحی خاص و ظریفی برخوردار است.
رادیاتور قطعه‌ای بسیار مهم در خودرو است که، کاربرد آن خنک سازی خودرو بود. رادیاتور با گردش مایع خنک کننده که توانایی آب، آب رادیاتور، ضد یخ و ضد جوش باشد، و انتقال آن به موتور باعث کاهش دمای محیط سیلندر شده و از جوش آوردن خودرو جلوگیری میکند. رادیاتور دارای لوله‌های پیچ در پیچی است که آب سرد را به درون موتور انتقال می‌دهد و آب گرمای موتور را دریافت میکند و دوباره به رادیاتور بازگشته تا خنک شود و چرخه را ادامه دهد.
واتر پمپ جزو یکی از اجزای سیستم خنک کننده خودرو است که با نام پولی پمپ نیز معروف است. کاربرد واتر پمپ تنظیم دمای موتور به وسیله جریان مداوم آب و ضد یخ یا ضد جوش است. به راستی مایع خنک کننده توسط واتر پمپ میان رادیاتور و بلوک سیلندر به گردش در می‌آید و باعث کاهش دمای حاصل از احتراق و جلوگیری از جوش آوردن موتور می‌شود.
بوش سیلندر قطعه‌ای استوانه‌ای از جنس فولاد یا گاهی اوقان چدن است که برای ایجاد محیط مناسب جهت حرکت پیستون ها درون سیلندر تهیه شده است. بوش سیلندر با رینگ های پیستون در تماس بوده و بعد از مدت زمان مشخصی نیاز به تعویض دارد. بوش سیلندر دارای انواع مختلفی است که از مهمترین آنها می‌توان به بوش سیلندر آب گرد یا مرطوب، بوش سیلندر خشک و بوش سیلندر شیاردار اشاره کرد.
پیستون در واقع همان بخش متحرک درون سیلندر است که با حرکت بالا به پایین خود منجر به تکمیل عملیات احتراق می‌شود. همچنین پیستون با انتقال انرژی حاصل از احتراق درون سیلندر توسط شاتون به میل لنگ باعث فعال شدن موتور و حرکت کردن خودرو می‌شود. پیستون معمولا از چدن، فولاد ریخته گری و یا آلومینیوم ساخته می‌شود که هر یک از ویژگی‌های مخصوص به خود برخور دارند. برای مثال پیستون های آلومینیومی بازده خودرو را بالا می‌برند و باعث افزایش شتاب خودرو می‌شوند.
شمع یکی از پراهمیت‌ترین قطعات خودرو است که وظیفه جرقه زنی را برعهده دارد. شمع‌ها معمولا روی سر سیلندر قرار می‌گیرند و از بخش‌های مختلفی همانند عایق چینی، واشر و الکترود متشکل می‌شوند. انواع مختلفی از شمع خودرو وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: شمع گرم، شمع سرد، شمع نیکلی، شمع ایریدیومی، شمع پلاتینیومی، شمع چند الکترودی.
رینگ پیستون‌ها حلقه‌هایی از چدن هستند که در برابر حرارت بسیار محکم و مقاوم هستند. همچنین با انعطاف پذیری خود عایق‌بندی پیستون‌ها هنگام حرکت درون سیلندر را انجام می‌دهند. درواقع رینگ پیستون از استهلاک بیشتر بیستون و سیلندر جلوگیری میکند. در واقع، عملکرد بی‌نقص و بهینه پیستون به رینگ‌های اطرافش بستگی دارد. رینگ پیستون بر روی پیستون قرار میگیرد و با استفاده از بست‌هایی که به آن متصل می‌شوند. این قطعه بسته به محل کاربرد، جنس و فرم به دو نوع روغنی و فشاری تقسیم می‌شوند.
ترموستات قطعه‌ای است که در کنترل دمای موتور کاربرد دارد. این قطعه میان موتور و رادیاتور قرار میگیرد و دمای موتور را در محدوده‌ی مشخصی نگه می‌دارد. همچنین ترموستات مسیر جریان مایع خنک کننده را کنترل میکند و هنگامی که موتور سرد است مسیر حرکت آن به سمت رادیاتور را می‌بندد تا دمای موتور بیشتر کاهش نیابد. همچنین در زمانی که دمای موتور بالا است ترموستات مسیر مایع خنک کننده را باز میکند تا دما کاهش یابد.
کاربرد میل لنگ در تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت چرخشی است. نیروی حاصل از رفت و برگشت پیستون‌ها نمی‌تواند چرخ‌ها را به گردش در بیاورد. همچنین از این رو از میل لنگ استفاده می شود تا نیروی دورانی لازم را برای چرخیدن چرخ‌ها ایجاد کند.
همچنین وظیفه‌ی دیگر میل لنگ این است که، نیروی لازم را برای چرخش دینام، پمپ هیدرولیک فرمان، کمپرسور کولر، واتر پمپ و پمپ روغن را نیز تأمین میکند. میل لنگ توسط یاتاقان بر روی بلوک سیلندر قرار میگیرد و در صورت کمبود روغن و خشک کار کردن دچار آسیب جدی شده که در اصطلاح به آن می‌گویند؛ موتور یاتاقان زده است.
میل سوپاپ قطعه‌ای است که کاربردش باز و بسته کردن سوپاپ ها است. میل سوپاپ یا میل بادامک نیز شناخته می‌شود، به ورودی سوپاپ‌ها اتصال می‌یابد و باز و بسته شدن آنها را هم زمان بندی می‌کنند. تنظیم این زمان بندی با اتصالی که توسط تسمه تایم بین میل بادامک و میل لنگ برقرار شده است صورت میگیرد.
کویل یکی از اجزای سیستم برقی خودرو است که وظیفه تامین برق لازم برای جرقه زنی و احتراق را بر عهده دارد. کویل درواقع یک سیم پیچ تقویت شده است که ولتاژ تولیدی باتری را افزایش می دهد و در زمان لازم این برق را به شمع برای احتراق می رساند. کویل خودرو از دو سیم پیچ اولیه و ثانویه و یک هسته مرکزی تشکیل شده است. برای خراب نشدن سیم پیچ ها به علت گرمای زیادی که کویل تولید می کند، بین دو سیم پیچ عایق بندی شده است.
سوپاپ نوعی قطعه است که، کانال‌های هوا و دود را از محفظه احتراق جدا می‌سازد. دو نوع سوپاپ در موتور خودرو وجود دارد که با نام‌های سوپاپ ورودی برای هوا و سوپاپ خروجی برای دود شناخته می‌شوند. این سوپاپ‌ها بر روی واشر سر سیلندر و بلوک سیلندر قرار گرفته است و ورود و خروج سوخت، هوا و گازهای ناشی از احتراق را کنترل می‌کنند.
فلایویل قطعه‌ای بشقابی شکل و سنگین است که وظیفه‌ی آن انتقال نیرو به گیربکس است. همچنین این قطعه روی فلایویل دیسک و صفحه‌ای مخصوص نصب می‌شود که این انتقال نیرو با یاری آنها صورت میگیرد. همچنین فلایویل نیروی دریافتی از میل لنگ را ذخیره کرده و در زمان افت فشار موتور از آن استفاده میکند.
کمک فنرهای خودرو نوعی قطعه در خودرو هستند که، جزو سیستم تعلیق خودرو حساب می‌شوند. کمک فنر وظیفه کاهش نیروی ضربه‌های وارد به خودرو هنگام حرکت در مناطق ناهموار را برعهده دارد. کمک فنر به ثبات خودرو کمک و رانندگی را برای سرنشینان خودرو راحت‌تر میکند.
شاتون قطعه‌ای به شکل اهرم است که وظیفه‌ی برقراری اتصال میل لنگ و پیستون و تبدیل حرکت خطی به حرکت چرخشی را برعهده دارد. انی قطعه مانع از سایش میل لنگ و شاتون و یاتاقان زدن موتور، یاتاقان ما بین این دو قرار گرفته و مانع از اصطکاک بین آنها می‌شود.
برای ساخت شاتون از فولاد آلیاژی یا فولاد سخت استفاده می شود که مقاومت بالایی در برابر ضربه های احتراقی پیستون داشته باشد. شاتون از دو سر مختلف تشکیل شده که اندازه های آنها با یکدیگر متفاوت است. سر بزرگ شاتون به میل لنگ و سر کوچکتر به پیستون متصل شده است.
اجزای شاتون عبارت‌اند از گژن پین یا انگشتی (میله ای توخالی برای اتصال شاتون به پیستون)، پیچ و مهره های اتصال، بوش شاتون، بلبرینگ شاتون و واشر شاتون.
ترمز درواقع سیستم متوقف کننده‌ی خودرو محسوب می‌شود که با اراده راننده منجر به ایجاد اصطکاک در چرخ ها و لاستیک ها شده سرعت ماشین را کم میکند. سیستم ترمز ماشین از اجزای گوناگونی تشکیل شده است که این اجزا عبارت‌اند از : بوستر ترمز، پمپ، روغن ترمز، دال ترمز، شیلنگ خلاء، لنت ها، دیسک ها، لوله های انتقال روغن و پدال.
وظیفه‌ی فیلتر هوا پاکسازی هوای ورودی به موتور است. این فیلتر از کاغذی مخصوص با سوراخ‌های ریز تشکیل شده است که به صورت آکاردئونی طراحی شده است. برای جلوگیری از ورود ذرات و گرد و غبار موجود در هوا به موتور، فیلتر هوا به کار گرفته می‌شود. به دلیل اینکه در صورت ورود هوای آلوده و کثیف به درون موتور عملکرد آن مختل شده و آسیب‌های مختلفی به موتور و دیگر اجزای خودرو وارد می‌شود.
روغن یکی از پراهمیت‌ترین موادی است که در خودرو برای جلوگیری از سایش و اصطحکاک قطعات مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. برای رسیدن روغن به بخش‌های مختلف خودرو از پمپ روغن استفاده می‌شود. پمپ روغن نیروی لازم برای هدایت روغن را از میل لنگ تامین میکند که توسط تسمه تایم منتقل می‌شود.
سنسورهای خودرو از اجزای الکتریکی هستند که خودرو را از جنبه‌های مختلف کنترل و داده های بدست آمد را برای ایسیو (ECU) یا راننده ارسال می‌کنند. ایسیو(ECU) به عنوان واحد کنترل الکترونیکی و با توجه به نوع سنسور و اطلاعات دریافتی از آن، تنظیمات مربوط به بخش خاص را به طور خودکار انجام می‌دهد. سنسورها تقریبا در تمام قسمتهای اتومبیل وجود دارند و هر کدام جنبه های مختلفی از خودرو را زیر نظر دارند. سنسور فشار، سنسور دما، سنسور خنک کننده، سنسور سرعت خودرو و … اینها نمونه‌هایی از سنسورهای خودرو می‌باشند.
لاستیک ها قطعاتی هستند که خودرو با استفاده از آنها توانایی حرکت دارد. لاستیک یا تایر پوشش حلقه‌ای است که بر روی رینگ‌ها نصب شده و از ساختاری منعطف با توانایی جذب ضربه برخوردار می‌باشد. منتقل کردن گشتاور، رانش، ترمز گیری، جذب ضربات وارده به چرخ، حمل بار و تماس با زمین مهمترین کاربردهای لاستیک‌ها حساب می‌شوند.
از فنر سوپاپ برای ثابت کردن سوپاپ در جای خود استفاده می‌شود. اگر سوپاپ دارای استحکام نباشد و سطح مقطع آن دچار مشکل شود امکان نشت مایعات در زمان احتراق بالا میرود. از این رو از فنر سوپاپ برای محکم نگه داشتن سوپاپ و جلوگیری از حرکت آن استفاده می‌شود.
امروزه بیشتر خودروهای تولیدی از یک سیستم هیدرولیک فرمان بهره‌مند می‌شوند که پمپ هیدرولیک نقش اساسی در این سیستم دارد. این پمپ با استفاده از روغن مخصوصی کمک میکند فرمان که از طریق میله فرمان به چرخ‌ها متصل است روان‌تر و راحت‌تر بچرخد. در نتیجه رانندگی آسان‌تر می‌شوند و خستگی هنگام تغییر جهت فرمان احساس نمی‌شود.
مبدل کاتالیزوری نوعی قطعه در سیستم اگزوز خودرو است که وظیفه‌ی آن این است که، گازهای تشکیل شده در هنگام احتراق را قبل از خروج از اگزوز به نوعی فیلتر میکند تا به محیط زیست آسیب کمتری وارد بشود. به طور خلاصه مبدل کاتالیزوری ترکیبات بالقوه و خطرناک را از گازهای خروجی حذف میکند.
دیسک و صفحه کلاچ از اساسی‌ترین سیستم های اتومبیل‌های دنده‌ای است که سرعت خودرو را کنترل میکند. این سیستم در واقع نقش بسیار مهمی در منتقل کردن نیرو به چرخ دنده و در نهایت حرکت اتومبیل دارد. کلاچ از یک صفحه و دیسک و بلبرینگ تشکیل شده است که به صفحه فلایویل متصل شده‌اند. سیستم کلاچ توسط یک رابط به نام پدال کلاچ مستقیما در دسترس راننده قرار دارد و راننده می‌تواند با فشردن پدال دنده را عوض کند.
پلوس یکی از قطعات جلوبندی خودرو است که نیروی چرخشی دریافتی از دیفرانسیل را با حداقل هدر رفت انرژی به چرخ‌ها منتقل میکند. در حقیقت، انتقال دهنده‌ی اصلی نیروی محرکه به چرخ‌ها پلوس است. پلوس از طرفی به دیفرانسیل و از طرف دیگر به چرخ‌های خودرو متصل است. این قطعه کاربردی و مهم در قسمت اتصال به چرخ ها شکلی مفصل گونه و متحرک دارد به هنگام دور زدن خودرو شکسته نشود. پلوس بر اساس نوع دیفرانسیل خودرو می تواند روی چرخ های عقب، جلو یا دو ردیف چرخ‌های خودرو قرار بگیرد. اجزای اصلی پلوس عبارت‌اند از، سرپلوس، مشعلی، گردگیر، سه شاخ و میل پلوس.
گیربکس یکی از سیستم های بسیار مهم و اساسی خودرو است که برای منتقل کردن نیروی تولید شده موتور و حرکت ماشین طراحی و ساخته شده است. وظیفه‌ی کنترل و تنظیم نیروی گشتاور تولید شده توسط موتور بر عهده گیربکس است. درواقع گیربکس به راننده اجازه می‌دهد تا خودرو را با سرعت‌های مختلف در شرایط متفاوت کنترل بکند.
سیستم ترمز ضد قفل که به انگلیسی ABS نامیده می‌شود؛ نوعی سیستم ایمنی ترمز خودرو است که از قفل شدن چرخ‌ها و در نتیجه لیز خوردن ماشین به هنگام ترمز گرفتن راننده جلوگیری میکند. ترمزهای ABS قطعات الکترونیکی هستند که با قطع و وصل کردن فشار هیدرولیک در زمان ترمزگیری، در عرض کمتر از چند ثانیه باعث ارتباط برقرار کردن لنت با دیسک می‌شوند. تکرار این عمل حالت قفل کردن ترمزها (بلوکه کردن) را از بین می‌برد. چنانچه اشکالی در عملکرد ترمزهای ABS رخ دهد، یک لامپ بر روی صفحه نمایش روبروی راننده روشن می‌شود که بر روی آن کلمه ABS یا ANTI-LOCK نوشته شده است.
ایسیو که به انگلیسی ECU نامیده می‌شود در خودروهای انژکتوری به عنوان مغز متفکر خودرو مشهور هستند. این قطعه الکترونیکی یک کامپیوتر داخلی است که عملکرد سیستم های مختلف خودرو را مدیریت و کنترل میکند. همچنین نسل جدید ایسیو علاوه بر کنترل الکترونیکی، در قسمت پیشرانه و انتقال قدرت نیز کاربرد دارند. این ماژول کاربردی از قطعات مختلفی مانند برد الکترونیکی، کانکتورها، پین ها، بدنه، درپوش پلاک تشکیل شده است.
برای تامین هوای مطبوع درون کابین خودرو و ایجاد راحتی بیشتر سرنشینان از قطعه ای به نام کمپرسور تهویه مطبوع استفاده می‌شود. این قطعه در روزهای گرم سال وظیفه خنک سازی و در روزهای سرد وظیفه گرم کردن کابین خودرو را بر عهده دارد. از دیگر کاربردهای کمپرسور تهویه مطبوع هوا خودرو می‌توان به کنترل رطوبت هوا داخل کابین با خشک کردن و ایجاد جریان تازه هوا، کنترل سرعت وزش هوا در اتاق و تصفیه هوا اشاره کرد. این سیستم شامل بخش های مختلفی همچون کولر، بخاری، ACC، گرم کن و سرد کن صندلی و … می‌شود.
یاتاقان خودرو قطعه‌ای، ورقه‌ای به شکل نیم دایره است که بین میل لنگ و سیلندر و میل لنگ و شاتون قرار میگیرد. وظیفه یاتاقان جلوگیری از برخورد پیستون و میل لنگ و ایجاد اصطکاک میان آنها است. همچنین این قطعه از بروز اصطکاک بین شاتون و میل لنگ نیز جلوگیری میکند.
توربو شارژ درواقع یک موتور مکانیکی مجزا در خودرو است که در کنار موتور اصلی اتوموبیل قرار میگیرد و منجر به بالا رفتن راندمان و قدرت ماشین می‌شود. توربو شارژ با افزایش مقدار هوای ورودی به داخل موتور اصلی از طریق تزریق هوا به درون محفظه احتراق، باعث می‌شود توان خروجی موتور بالا رود. توربو شارژ از دو بخش اصلی توربین و کمپرسور تشکیل شده که توربین در مقابل اگزوز در انتهای سوپاپ دود و کمپرسور به سوپاپ هوا متصل شده است.
کلاچ قطعه رابطی مابین موتور و گیربکس است که وظیفه انتقال و کنترل نیرو را بر عهده دارد. با استفاده از کلاچ انتقال نیرو برای حرکت یا توقف خودرو کنترل می‌شود. از کلاچ برای تعویض دنده استفاده می‌شود و عملا بدون کلاچ رانندگی امکان پذیر نیست. در واقع کلاچ در یک مسیر مشخص و روندی منظم، نیروی چرخشی را از میل لنگ دریافت کرده و به سمت چرخ‌ها هدایت میکند.
سوپر شارژ در واقع یک کمپرسور هوا است که قبل از رواج توربو شارژ برای بالا بردن توان خروجی موتور مورد استفاده قرار می‌گرفت. سوپر شارژ در مقابل سوپاپ هوا قرار گرفته و چگالی هوای ورودی به محفظه احتراق را افزایش می‌دهد.
ما در این مقاله به قطعات خودرو پرداختیم و هرکدام را به صورت کامل و مختصر بررسی کردیم. این قطعات عبارت‌اند از:
شما می‌توانید قطعات خودرو همچون سیبک و … را از فروشگاه اختصاصی آریا کیان سپهر تهیه کنید.
تبریز، کیلومتر ۵ جاده تبـریز-تهـــران
کوچه صنعت سوم، کوچه اول شرقی
کد پستی: ۵۱۵۹۱۳۴۱۳۴